Guzik btrm007627

Cywilny guzik ozdobny
© buttonarium.eu

Awers przedstawia krzyż maltański, a po środku oraz wianuszek z wypukłych kropek dookoła, na obrzeżu guzika występuje pojedynczy, wypukły rant.

Ciekawostka
Grawerowany rysunek awersu mógł być wykonany ręcznie lub przy pomocy specjalnej maszyny - czegoś w rodzaju tokarki/szlifierki rotacyjnej. Stąd część guzików posiada rysunki o prostej i topornej kresce, a część została wykonana bardzo starannie, precyzyjnie, czasami wręcz finezyjnie. W przypadku maszynowego wykonania były dwie możliwości: guzik był mocowany do nieruchomego uchwytu, a poruszało się tylko narzędzie grawerujące lub odwrotnie: umieszczano nieruchomo ostrze, a względem niego poruszał się specjalnie umocowany guzik. Pewna dokładna powtarzalność niektórych wzorów może świadczyć o tym że, do wykonywania tego typu zdobień na guzikach wykorzystywano coś na wzór szablonów.

Motywy występujące na guzikach tego rodzaju można podzielić na kilka grup:

• guziki z motywami wzorowanymi na sztuce celtyckiej, czyli głównie motywy zwierząt występujących w mitologii celtyckiej (dziki, konie, jelenie, byki i niedźwiedzie),
• guziki z motywami solarnymi (solaris – łac.: słoneczny), czyli prastare i bardzo pierwotne wyobrażenia tarczy słonecznej,
• guziki z motywami różnego rodzaju rozet (wielo-, najczęściej parzysto- ramiennych gwiazd), które najprawdopodobniej wywodzą się również z motywów solarnych,
• guziki z motywami ludycznymi, takimi jak ornamenty florystyczne (Flora – z łac.: rzymska bogini kwiatów),
• guziki z motywami regularnie powtarzających się elementów graficzno-geometrycznych typu: kropka, kreska, krzywa, kwadrat, trójkąt, okrąg itp. - tworzące złożone kompozycje o charakterze solarnym lub florystycznym,
• guziki przedstawiające różne zawody (rolnik, kowal, itd.),

Do tej grupy guzików należy również zaliczyć guziki surowe, czyli bez żadnych ornamentów, a posiadające podobną budowę jak wspomniane powyżej oraz wykonane z tego samego materiału.
UWAGA: Część guzików tego typu posiadała na środku awersu charakterystyczne wybrzuszenie.

Rewers sygnowany, ale sygnatury nie są czytelne (A GEBR).

Ciekawostka
Najczęściej odnotowywane średnice guzików, to: 20, 24 i 30 mm (±1 mm). Guziki występujące w Buttonarium mają średnice od 13 do 42 mm.

Guzik znaleziono w okolicach miejscowości Orneta w województwie warmińsko-mazurskim.

Przeznaczenie i datowanie
Guziki te zaczęto produkować już w połowie XVIII wieku, ale dopiero ok. 1800 roku ta metoda zdobienia stała się bardziej dostępna i popularna. Guziki tego typu były używane przez osoby cywilne (mieszczanie, ziemianie, szlachta itp.), a wytwarzano je m.in. w Salzburgu (Austria).

Źródła
 Podobne guziki na stronie Buttonarium Polska
 Luscomb S.C. - The Collector's Encyclopedia of Buttons, New York, USA 1967
 tuskulum-riannon.blogspot.com - Guziki inne niż znamy
 Wikipedia.pl - Celtowie
 Wikipedia.pl - Pewter
 Wikipedia.pl - Salzburg
 Wikipedia.pl - Sztuka celtycka
 www.mkn-sondler.de
 www.scheibenknopf.de - Baza danych guzików
 www.scheibenknopf.de - Materiały
 www.scheibenknopf.de - Wzory i kształty