Właściciel: | Jacek.Ant |
Kraj: | Niemcy |
Okres historyczny: | brak danych |
Znaleziono: | b.d. |
Materiał awersu: | mosiądz |
Materiał rewersu: | g.jednorodny |
Wykończenie: | srebrzony |
Sygnowanie: | EXTRA FEIN |
Wytwórca: | ! Napisy reklamowe |
Średnica: | 28.0 mm |
Typ uszka: | drut |
Rant: | ●--| |
Profil: | ( - jednowarstwowy, wypukły |
Guzik liberyjny - niemieckiej produkcji
© buttonarium.eu
Awers przedstawia jednoliterowy monogram z litery B, pisany szwabachą, na obrzeżu guzika umieszczono pojedynczy, wypukły rant.
Rewers sygnowany: * EXTRA * FEIN.
Przeznaczenie i datowanie
Guziki liberyjne spotykano tylko przy niektórych typach liberii. Można przypuszczać, że szykowne guziki liberyjne zdobiły przede wszystkim barwne liberie paradne, i to jedynie reprezentacyjnej służby dworskiej, które czasami noszone były tylko na wyjątkowe okazje. W Europie barwne liberie paradne, zdobione szykownymi i cennymi guzikami, zaczęły być modne w II połowie XVIII wieku, a w XIX wieku były już stosunkowo popularne. Postęp techniczny spowodował obniżkę cen guzików, co wpłynęło na większą ich dostępności, a co za tym idzie i popularność. Liberie były w powszechnym użytku do wybuchu I wojny światowej, a gdzieniegdzie aż do wybuchu II wojny. Do czasów współczesnych liberie przetrwały w renomowanych hotelach, kasynach, klubach, restauracjach itp.
Podstawowe rodzaje guzików liberyjnych:
Źródła
Podobne guziki na stronie Buttonarium Polska - guziki z herbem na tarczy herbowej
Podobne guziki na stronie Buttonarium Polska - guziki z monogramem i koroną rangową
Podobne guziki na stronie Buttonarium Polska - guziki z monogramem, bez korony rangowej
Podobne guziki na stronie Buttonarium Polska - guziki z samą koroną rangową
GUZIKI LIBERYJNE KATALOG, Elbląg 1988
Zajchowski Zb. - Guziki herbowe . cz.1, Elbląg 2008
Zajchowski Zb. - Guziki herbowe . cz.2, Elbląg 2013
www.buttonarium.eu - Guziki liberyjne, zbiór informacji
Wiele guzików posiada na rewersie różnego rodzaju napisy reklamowe, są to napisy informujące głównie o wysokiej jakości samego guzika lub np. wykonanego złocenia. Napisy te występują samodzielnie lub jako dopełnienie sygnatur wytwórcy. W przypadku, gdy oprócz napisów reklamowych na rewersie guzika nie umieszczono żadnych innych sygnatur, mówiących o tym, kto jest wytwórcą danego guzika, to niemożliwym jest wskazanie konkretnego producenta. Można przypuszczać, że część guzików posiadających te same napisy reklamowe została wyprodukowana przez różnych wytwórców.
Wszystkie guziki posiadające tylko i wyłącznie napisy reklamowe zostały w Buttonarium zebrane w jednym miejscu i przyjęto dla nich jednego "wytwórcę" o nazwie "! Napisy reklamowe", poszczególne rodzaje napisów reklamowych zostały zebrane, jako różne sygnowania. W nielicznych przypadkach wystąpiły problemy z jednoznacznym przyporządkowaniem danego guzika do konkretnej sygnatury, głównie w sytuacji dużego nagromadzenia różnych wyrazów reklamowych.
Poniżej zostały zaprezentowane, w kolejności alfabetycznej, najczęściej spotykane wyrazy wraz z dodatkowymi informacjami na ich temat, a także z linkami do grupy guzików na rewersach, których one występują.
Wyrazy reklamowe
ALPACCA - napis reklamowy oznaczający srebrzystobiały stop miedzi imitujący prawdziwe srebro (Cu, ok. 40-70%), niklu (Ni, ok. 10-20%), Manganu (Mn, ok. 0-0,5%) oraz cynku (Zn, ok. 5-40%), występuje w połączeniu z wyrazami: (N/S) JEDNOSTAJNY, (N/S) MASYWNY i/lub z oznaczeniem wytwórcy, i/lub z nazwą WARSZAWA. W przeszłości używano różnych nazw na określenie alpaki: alfenid, arfenil, argentan, biały metal, chińskie srebro, melchior, metal Christofle'a, neusilber, nowe srebro, pakfong, srebro Schefildskiego oraz inne. W Presji nowe srebro nosi nazwę Warszawa, w nawiązaniu do stolicy Polski, gdzie jakoby miano wynaleźć ten stop[1]. Stop ten w przeszłości był wykorzystywany do wyrobu ozdób, sztućców oraz sprzętu medycznego.
BEST - człon napisu reklamowego w języku angielskim, który oznacza najlepszy, -a, -e (wyrób, jakość, wykonanie), występuje w połączeniu z wyrazami: GILT, MAKE, PLATED, QUALITAIT, QUALITY, RICH, VERY oraz WARRANTED.
BESTE - napis reklamowy w języku niemieckim lub jego człon, który oznacza najlepszy, -a, -e (wyrób, jakość, wykonanie), zdarza się, że występuje pojedynczo, ale najczęściej występuje w połączeniu z wyrazami: QUALITAET oraz QUALITÄT.
DOUBLE - człon napisu reklamowego w języku angielskim, który oznacza podwójnie (złocony), najczęściej występuje w połączeniu z wyrazem: GILT. W przypadku zastosowania grubszej (podwójnej, potrójnej) warstwy pozłoty stosowno napisy np. typu: DOUBLE GILT, TREBLE GILT.
EXTRA - napis reklamowy (występuje w wielu językach) lub jego człon, który oznacza wyjątkowo (dobrze np. złocony, mocny, solidny), zdarza się, że występuje pojedynczo, ale najczęściej występuje w połączeniu z wyrazami: EXTRA, GILT, GUARANTED, ORANGE, RICH, SOLIDE, STRONG, SUPERB, SUPERIOR, TREBLE, WARRANTED, QUALITAET oraz QUALITY. Sam napis EXTRA (wraz z motywami roślinnymi z kwiatów i liści) był stosowany na węgierskich guzikach wojskowych z lat 1920-1944. Napis EXTRA FEIN, oznaczający wyjątkowo piękny (wyrób wysokiej jakości), był i jest stosowany przez długi czas (co najmniej od połowy XIX wieku do czasów obecnych) oraz przez wielu różnych wytwórców guzików z Prus, Cesarstwa Niemieckiego i Niemiec. Napis występował często w połączeniu z sygnaturami konkretnego wytwórcy, jako uzupełnienie potwierdzające wysoką jakość guzika.
FASHIONABLE - napis reklamowy w języku angielskim, który oznacza modny / elegancki / wykwintny.
FEIN - człon napisu reklamowego w języku niemieckim, który oznacza dokładny / piękny / wspaniały, występuje w połączeniu z wyrazami: GILT, HOCH, PLAT, oraz PLATET.
FEINE - człon napisu reklamowego w języku niemieckim, który oznacza dobry / piękny, występuje w połączeniu z wyrazami: HOCH (skrót od HOCHFEINE), QUALITAET, QUALITAT oraz QUALITY.
FEINSTE - człon napisu reklamowego w języku niemieckim, który oznacza najlepsza / najwyższa / prawdziwa (jakość), występuje w połączeniu z wyrazami: QUALITY oraz QUALITAET.
FEUER VERGOLDUNG / FUERVERGOLDUNG - napis reklamowy w języku niemieckim, który oznacza złocony w ogniu.
FIN - człon napisu reklamowego w języku francuskim, który oznacza wykończony (dobrze), w połączeniu EXTRA-FIN oznacza najprzedniejszy / wyborny. Występuje w połączeniu z wyrazami: EXTRA oraz SUPER.
FINE - człon napisu reklamowego w języku angielskim, który oznacza precyzyjny, występuje w połączeniu z wyrazem SUPER.
FINI - człon napisu reklamowego w języku francuskim, który oznacza doskonały / perfekcyjny, występuje tylko i wyłącznie z wyrazem PARIS.
GILT - człon napisu reklamowego w języku angielskim, który oznacza złocony, zdarza się, że występuje pojedynczo, ale najczęściej występuje w połączeniu z wyrazami: BEST, DOUBLE, EXTRA, FEIN, GUARANTED, ORANGE, RICH, SUPERB, TREBLE oraz WARRANTED. Samo oznaczenie GILT spotykane jest na brytyjskich guzikach mosiężnych wykonanych w pierwszej połowie XIX wieku. Guziki te pojawiły się wraz z powstaniem nowej maszyny do produkcji tego typu guzików i szybko stały się bardzo modne. Wiele tak oznaczonych guzików było wykonanych z mosiądzu i miało powłokę z prawdziwego złota, ale często była ona bardzo cienka i zwykle szybko się wycierała, co było spowodowane polerowaniem guzików. Z czasem zaczęto stosować grubsze warstwy pozłoty, o czym informowały stosowne napisy np. typu: DOUBLE GILT, TREBLE GILT.
HOCH - człon napisu reklamowego w języku niemieckim, który oznacza wysoko (dokładny, piękny, wspaniały) występuje w połączeniu z wyrazami: FEIN / FEINE i/lub QUALITAT / QUALITÄT.
HOCHFEINE - człon napisu reklamowego w języku niemieckim, który oznacza wysoce dobry / wysoce piękny występuje w połączeniu z wyrazem QUALITAT / QUALITÄT.
JEDNOSTAJNY - napis reklamowy, który oznacza, że awers i rewers guzika zostały wykonane z tego samego materiału i nie został pokryty żadną warstwą innego metalu, występuje w połączeniu z wyrazem WARSZAWA.
MADE - człon napisu reklamowego w języku angielskim, który oznacza wykonany -o występuje w połączeniu z wyrazami: IN ENGLAND lub IN FRANCE oraz PATENT, w jednym przypadku na guziku występuje napis: SUPERIOR QUALITY.
MAKE - człon napisu reklamowego w języku angielskim, który oznacza wykonanie -o występuje w połączeniu z wyrazem BEST lub z nazwą wytwórcy.
MASYWNY - napis reklamowy, który oznacza wysoka wytrzymałość (solidność konstrukcji guzika), niekiedy występuje samodzielnie, ale bywa, że jest jako uzupełnienie innych napisów reklamowych i/lub sygnatur, np.: N/S.
NEUSILBER - napis reklamowy w języku niemieckim, który oznacza nowe srebro, czyli alpakę (patrz: ALPACCA), występuje z gałązkami oraz gwiazdkami i/lub sygnaturą wytwórcy.
ORANGE - człon napisu reklamowego w języku angielskim, który oznacza robiony na pomarańczowo, występuje z wyrazami: COLOR, GILT, RICH, STAND, STANDARD, SUPERB oraz TREBLE.
PATENT - napis reklamowy w języku angielskim, który oznacza, że wzór guzika został opatentowany, występuje z wyrazami: MADE IN FRANCE.
PATENT. - człon napisu reklamowego ZGŁ. W URZĘD. PATENT., co oznacza, że wzór guzika został zgłoszony w Urzędzie Patentowym.
PERFECTION - napis reklamowy w języku angielskim, który oznacza doskonały, idealny, perfekcyjny, występuje z wyrazem PARIS.
PERFECTIONNE - napis reklamowy w języku francuskim, który oznacza udoskonalony, ulepszony, zaawansowany, występuje z wyrazami: FRANCE i/lub PARIS.
PLAT - człon napisu reklamowego, zapewne skrót od słowa PLATT w języku niemieckim, który oznacza spłaszczony, w domyśle złocony, występuje z wyrazem FEIN.
PLATED - napis reklamowy lub jego człon w języku angielskim, który oznacza powlekany, a w domyśle złocony, rzadko występuje samodzielnie, najczęściej jest dopełnieniem sygnatur wytwórców i/lub występuje w połączeniu z wyrazami: DOUBLE, FEIN, FINE, GILT, SUPER oraz TREBLE.
POLSKI - człon napisu reklamowego WYRÓB POLSKI lub SZYK POLSKI.
PRIMA - człon napisu reklamowego w języku niemieckim, który oznacza najlepszy -a -e (gatunek, jakość, wykonanie), najczęściej jest dopełnieniem sygnatur wytwórców i/lub występuje w połączeniu z wyrazami: N/S MASYWNY oraz QUALITAET.
QUALITAET - człon napisu reklamowego w języku niemieckim, który oznacza jakość, występuje w połączeniu z wyrazami: BESTE, EXTRA FEINE, FEINE, FEINSTE oraz PRIMA.
QUALITAT / QUALITÄT - napis reklamowy lub jego człon w języku niemieckim, który oznacza jakość i rzadko występuje samodzielnie, najczęściej występuje w połączeniu z wyrazami: BESTE, FEINE, HOCHFEINE oraz IA.
QUALITE - człon napisu reklamowego w języku francuskim, który oznacza jakość, występuje w połączeniu z wyrazem SUPERIEUR.
QUALITY - człon napisu reklamowego w języku angielskim, który oznacza jakość, występuje w połaczeniu z wyrazami: BEST, EXTRA, FEIN, FEINE, FEINSTE, FINE, HOCHFEINE, MADE, RICH, SPECIAL, SUPERB, SUPERFINE, SUPERIEUR, SUPERIOR, TREBLE, VERY BEST oraz WARRANTED.
RICH - człon napisu reklamowego w języku angielskim lub jego człon, który oznacza bogaty -a -e (guzik, jakość, wykonanie), najczęściej występuje z wyrazem EXTRA, znany jest guzik z wyrazami: GILD, EXTRA, ORANGE, STAND, SUPERB oraz TREBLE.
SOLIDE - człon napisu reklamowego w języku francuskim, który oznacza solidny, lity, występuje w połączeniu z wyrazem EXTRA.
SOLIDITE - człon napisu reklamowego w języku francuskim, który oznacza odporny, trwały, wytrzymały, występuje w połączeniu z wyrazem PARIS oraz z herbem.
SPECIAL - człon napisu reklamowego w języku angielskim, który oznacza specjalna, wyjątkowa (jakość), występuje w połączeniu z wyrazem QUALITY.
STRONG - człon napisu reklamowego w języku angielskim, który oznacza mocny, trwały, wytrzymały, występuje w połączeniu z wyrazami: EXTRA STRONG LONDON.
SUPER - człon napisu reklamowego w języku angielskim, który oznacza wyjątkowo (dokładny, precyzyjny), występuje w połączeniu z wyrazem FINE.
SUPERB - człon napisu reklamowego w języku angielskim, który oznacza przepiękny, wspaniały, znakomity, najczęściej występuje w połączeniu z wyrazami: EXTRA, GILT, ORANGE, QUALITY oraz RICH.
SUPERIEUR - napis reklamowy lub jego człon w języku francuskim, który oznacza wspanialszy, znakomitszy występuje w połączeniu z wyrazami: QUALITE oraz QUALITY, ale pojawia się również samodzielnie.
SUPERIOR - człon napisu reklamowego w języku angielskim, który oznacza lepsza (jakość) występuje w połączeniu z wyrazem QUALITY, w jednym przypadku występuje na guziku napis: MADE IN ENGLAND.
SZYK - człon napisu reklamowego SZYK POLSKI, który pochodzi od słowa szykowny (produkt) występuje w połączeniu z sygnaturą: BR. R. lub z gwiazdkami.
TREBLE - człon napisu reklamowego w języku niemieckim, który oznacza potrójnie (złocony), zdarza się, że występuje pojedynczo, ale najczęściej występuje w połączeniu z wyrazami: EXTRA, GILT, GUARANTED, ORANGE, RICH, STAND oraz WARRANTED.
URZĘD - człon napisu reklamowego ZGŁ. W URZĘD. PATENT., co oznacza, że wzór guzika został zgłoszony w Urzędzie Patentowym.
VERY - człon napisu reklamowego w języku angielskim VERY BEST, który oznacza bardzo (dobry), w jednym przypadku na guziku występuje napis: RICH QUALITY.
WARRANTED - człon napisu reklamowego w języku angielskim, który oznacza gwarantowany, -a, -e (wyrób odpowiedniej jakości, jakość, dobre wykonanie), zdarza się, że występuje pojedynczo, ale najczęściej występuje w połączeniu z wyrazami: BEST QUALITY, GILT, RICH PLATED oraz TREBLE PLATED.
WYRÓB - człon napisu reklamowego WYRÓB POLSKI.
ZGŁ - człon napisu reklamowego ZGŁ. W URZĘD. PATENT., co oznacza, że wzór guzika został zgłoszony w Urzędzie Patentowym.
Źródła
[1]Wikipedia.pl - Nowe srebro
Boczkowski W., Jaroszyński-Wolfram M., Gładki K. - GUZIKI Przewodnik dla kolekcjonerów, Warszawa 1999
Luscomb S.C. - The Collector's Encyclopedia of Buttons, New York, USA 1967
Polskie guziki wojskowe w XX wieku - Katalog z wystawy, Elbląg 1988
Przy opracowaniu opisu wykorzystano informacje od użytkowników oraz wnioski z analizy guzików w Buttonarium.
Jeśli chciałbyś coś dodać do tego opisu, to napisz poniżej komentarz. Nie zapomnij podać źródeł tych informacji.